Tủ áo của Linux

8 Great Alternative Desktop Managers For Linux

Nov. 17th, 2008 By Damien Oh
Lược dịch Zxc232 (chữ nghiêng là lời người dịch)

Trong một post trước đã giới thiệu hai bộ áo thông dụng nhất của Linux: KDE và GNOME. KDE4 (bản mới nhất là 4.3 vừa ra đời) là bộ áo dạ hội, lộng lẫy, màu sắc và cũng lỉnh kỉnh nhiều phụ tùng. Một trong những tính năng hay của KDE4, nhất là ở bản 4.3, là notification (thông báo): di chuột vào đâu cũng có màn hình thông báo xuất hiện, mạng bị đứt hay nối lại đều có thông báo nhanh với đầy đủ thông tin. KDE3 và GNOME là bộ áo đi làm, đủ tính năng và chạy nhanh trên các máy tính thông dụng hiện thời.

Nhưng nếu máy cấu hình yếu hoặc muốn nhanh hơn thì hãy thử một trong các bộ áo dưới đây.

1. XFCE

Xfce là môi trường đồ họa nhẹ cho các hệ điều hành kiểu unix. Nó nhằm vào mục tiêu nhẹ và nhanh nhưng vẫn đủ trực quan và dễ sử dụng. Xfce viết bằng bộ công cụ GTK2+ cũng như GNOME, vì vậy ai quen GNOME sẽ thấy Xfce thân thuộc.

Xfce có điểm hay là tùy biến được toàn bộ như KDE và GNOME. Toàn bộ gói Xfce được chia thành nhiều dự án cho từng phần khác nhau của màn hình desktop. Vì vậy có thể cài đặt toàn bộ hoặc chỉ cài những phần tùy chọn và tùy biến theo ý thích.

Các bản Linux phổ biến hầu như đều có một phiên bản riêng dùng Xfce, ví dụ Xubuntu. Bản Xubuntu 9.04 chạy nhanh và cũng khá đẹp.

2. Enlightenment

Enlightenment là bản đồ họa desktop nhẹ mà tôi thích nhất. Nó có tính cách mạng, nhìn hấp dẫn và cực dễ dùng. Trong khi hầu hết các bản đồ họa desktop khác bỏ các hiệu ứng đồ họa để giảm yêu cầu về phần cứng, Enlightenment làm ngược lại. Bạn sẽ ngạc nhiên thấy nó có thể chạy trơn tru, đẹp đẽ ngay cả trên các máy cấu hình thấp.

Khi lần đầu log in vào, bạn sẽ ngạc nhiên vì không thấy menubar, panel hoặc icon trên màn hình, tất cả chỉ có một màn hình màu đen và một pager ở đáy màn hình. Kích vào chỗ bất kỳ trên màn hình sẽ có menu xuất hiện. Di chuyển chuột hoặc cuộn bánh xe sẽ thấy các cửa sổ đã thu nhỏ trong pager hiện lên với hiệu ứng đồ họa. Lúc đầu giao diện kiểu này hơi khó dùng nhưng nếu bạn đã quen thì sẽ không muốn dùng các loại đồ họa desktop khác nữa.

3. FVWM-Crystal

Nếu bạn thích các eye-candy, bạn sẽ thích FVWM-Crystal. FVWM-Crystal dựa trên trình quản lý cửa sổ FVWM. Nó giữ nguyên tính linh hoạt và khả năng tùy biến cao của FVWM, bổ xung nhiều cải tiến vào giao diện. Kết quả là có một giao diện đẹp, các cửa sổ nửa trong suốt và nhiều eye-candy.

Trong số các bản đồ họa desktop, FVWM-Crystal có tốc độ nhanh nhất khi khởi động hoặc mở ứng dụng. Nó tích hợp tốt với XMMS, XMMS2, MPD, Quod Libet và cdcd. Nếu bạn tìm một bản đồ họa desktop đẹp có thể link với music server dễ dàng thì FVWM-Crystal đúng là cái bạn cần.

4. LXDE

Là một người đã có kinh nghiệm với GNOME và KDE, tôi thấy LXDE rất dễ dùng. Lý do là vì LXDE là phiên bản nhẹ của GNOME và KDE tổ hợp với nhau. Đáy màn hình có panel giống KDE và giao diện thì theo kiểu GNOME nên không có gì mới phải học. Nếu bạn có máy tính cấu hình yếu và không muốn xa rời KDE hoặc GNOME thì LXDE là lựa chọn tốt.

Ai muốn xem LXDE có các hiệu ứng Compiz, cửa sổ bay tá lả có thể thử bản Linux Knoppix.

5. IceWM

IceWM đơn giản và có khả năng tùy biến cao (mới nhìn thì xấu). Tất cả các thiết lập lưu trong một file text đặt trong thư mục home của user nên dễ cấu hình và sửa.

Nếu thích một giao diện giống Windows 95, có thể tạo nó trên IceWM. Cũng có thể dùng các theme khác để làm nó giống Windows Vista, Mac OS hoặc bất kỳ thứ gì bạn muốn.

6. Fluxbox

Fluxbox là môi trường đồ họa cực tiểu vì nó hỗ trợ tối thiểu đồ họa và chỉ có một taskbar. Muốn cho hiện menu thì kích phím phải chuột. Giao diện có thể thay bằng các theme khác được, phần lớn settings đặt trong các file text có thể sửa dễ dàng.

7. Window Maker

Window Maker là một trong số ít bản đồ họa desktop có công cụ đồ họa để cấu hình các thiết lập hệ thống. Công cụ đó (Wprefs) dễ dùng, tránh việc sửa file cấu hình và giúp cho user (dù là người mới hay đã có kinh nghiệm) dễ dàng cấu hình và chỉnh sửa được các thiết lập hệ thống.

Cũng như Fluxbox, Window Maker là bản đồ họa desktop tối thiểu. Trên cả màn hình chỉ có 4 icons trong đó một cái để mở terminal, một cái để chạy Wprefs. Nhấn phím phải chuột, menu chính sẽ xuất hiện.

8. AfterStep

Ban đầu dựa trên giao diện NeXTStep, AfterStep là một bản đồ họa desktop nhất quán, thoáng và đẹp có thể chạy trên các máy cấu hình thấp. Cũng như các bản đồ họa desktop nhẹ khác, nó nhanh, ổn định, dễ dùng và dễ cấu hình.

Ngoài những cái nêu trên, còn nhiều nữa. Xem thêm tại đây.

Cài đặt:

Để dễ phổ biến (lưu được trong một đĩa CD), các bản Linux gốc chỉ có một môi trường đồ họa (Ubuntu dùng GNOME, Kubuntu dùng KDE, Xubuntu dùng Xfce, v.v.....). Có thể cài thêm các bản đồ họa desktop khác mà không ảnh hưởng gì đến bản gốc cả, trừ việc menu có thể nhiều chương trình hơn. Nếu có sẵn trong kho phần mềm (thường là dưới dạng meta package) thì cài dễ nhất. Kho của Mandriva có nhiều graphical desktop nhất. Còn nếu không phải hỏi cụ Gúc tìm đến site gốc tải về cài.

KDE 4.3 có thể cài lên Ubuntu theo các hướng dẫn ở đây. hoặc ở đây.


Sau khi cài xong, log out ra rồi chọn theo hướng dẫn ở đây.

KDE hay GNOME?

KDE và GNOME là hai môi trường đồ họa (graphic desktop environnent) phổ biến nhất của Linux nhưng cũng không phải là duy nhất. Ngoài ra còn có Xfce, Lxde, e17, ... khoảng một tá nữa. Thời mới làm quen với Linux, KDE gây được cảm tình hơn GNOME vì dạng giao diện gần Windows, có System Settings giống với Control Panel và màu xanh tươi mát của nó (hồi đó chưa biết cách tùy biến màn hình, cũng chưa biết bật Control Center của GNOME). Nhìn cái giao diện của Ubuntu 6.10 xấu tệ.

Vì vậy để tránh những phức tạp chưa cần thiết, nếu mới làm quen với Linux nên chọn KDE.

Sau này khi công lực thâm hậu rồi thì KDE hay GNOME chỉ còn là sở thích. Vì nói chung các phần mềm ứng dụng viết cho KDE vẫn cài chạy được trên GNOME và ngược lại.

Ví dụ đang dùng Ubuntu nhưng hay ghi đĩa CD thì nên cài k3b (viết cho KDE) có nhiều tính năng hay hơn là trình ghi đĩa brasero mặc định của GNOME. Ngược lại, trình System Monitor cùa GNOME nhiều thông tin hơn System Monitor của KDE v.v...

Cái hay của thế giới nguồn mở là khả năng tự do lựa chọn chỉ sau vài cú nhấp chuột. Những phần mềm cài sẵn theo một hệ Linux chưa chắc đã phải là cái hay nhất đối với từng người. Để chơi nhạc, Amarok, Songbird, SMplayer, VLC, .... ? thử cũng đủ mê mải rồi.

Đến hiện nay, GNOME (ví dụ Ubuntu) nên dùng để làm việc vì chạy nhanh, nhạy hơn so với KDE4, giao diện nguyên thủy tương đối chân phương giống như một anh công chức nghiêm chỉnh vậy. KDE nhất là KDE4 màu sắc điệu đà, rực rỡ nhưng chậm hơn, kém nhạy hơn, đòi hỏi cấu hình máy cao hơn. Tính năng thì cũng một chín một mười, KDE4 mới sinh nên còn chưa đủ độ chín.

Trước đây cứ phải tải về Ubuntu, Kubuntu, Mandriva KDE, Mandriva GNOME, ... rồi chia nhiều partition cài lần lượt từng bộ. Thực ra thì không cần phải thế.

Với Ubuntu, cài xong mở Synaptic cài thêm kubuntu-desktop (khoảng hơn 300MB) thậm chí cả xubuntu-desktop. Hoặc ngược lại cài Kubuntu xong, cài thêm ubuntu-desktop, v.v... Khi cài như vậy, không chỉ KDE, GNOME mà cả một số phần mềm ứng dụng phổ biến của môi trường đó cũng được cài. Ví dụ khi cài ubuntu-desktop thì trình thư điện tử Evolution cũng kèm theo. Nếu muốn cài riêng GNOME có thể dùng lệnh sudo apt-get install --no-install-recommends ubuntu-desktop.

Với Mandriva cài xong mở Install & Remove Software, chọn Meta Packages ở danh sách góc trên, bên trái màn hình, chọn tiếp Graphic Desktop thì sẽ có cả KDE3, KDE4, GNOME, Xfce, Enlightenment, Lxde, Ede để chọn. Mỗi gói có chữ task đằng trước, ví dụ task-gnome. Trong đó nếu chọn task-gnome-minimal thì chỉ cài tối thiểu GNOME, chọn task-gnome là cài đầy đủ các phần mềm kèm theo.

Cài xong logout ra, trong màn hình Login, nhấn vào biểu tượng bút chì (Mandriva) hoặc Options -> Select Session (Ubuntu) chọn GNOME, KDE, ... tùy ý. Sau đó nhập username, password là đăng nhập được vào môi trường đã chọn. Trong menu chương trình sẽ có thêm nhiều chương trình của các môi trường khác nhau. Ví dụ cài cả KDE và GNOME thì có cả KMail và Evolution. Nếu không thích, gỡ bỏ cả hai rồi cài Thunderbird (trình email chống spam tốt nhất hiện nay).

Cài như vậy, trên cùng một partition sẽ có cả ba bộ Ubuntu, Kubuntu và Xubuntu, thích login vào bộ nào cũng được.

Tóm lại cuối cùng ta sẽ có thế này:

• Khi khởi động máy lên, xuất hiện boot menu có vài ba hệ Linux khác nhau để chọn (mỗi bộ mất khoảng 5GB, cách cài đã nói trong một post trước).


• Chọn một hệ để khởi động vào, tới màn hình Login lại có vài ba lựa chọn môi trường đồ họa nữa. Thích chân phương đứng đắn thì chọn GNOME (nguyên bản), thích màu mè thì KDE4, thích nhanh, nhẹ (nhưng cũng không kém đẹp) hoặc máy cấu hình yếu thì chọn Xfce, Lxde, v.v...

Nhưng cái trò đó cũng chỉ để tìm hiểu khi còn đang khám phá, và cũng nên cẩn thận không dễ bị "tẩu hỏa nhập ma": cái nào cũng thích, cũng hay, loay hoay giữa đàn mỹ nữ không biết nên thiên vị cô nào. Nếu còn thích một bộ hơn bộ khác vì quen hơn, dễ dùng hơn là tu luyện chưa thành chính quả.

Khi công lực đã đạt đến hỏa hầu nhất định thì bộ Linux nào cũng không quan trọng nữa (nếu căn cứ trên nhu cầu sử dụng thông thường). Tất cả đều na ná giống nhau, có thể tùy biến, bổ xung cái mình thích. Vì về cơ bản các bộ phận để lắp ráp nên chúng đều là một: nhân Linux, môi trường đồ họa, các trình ứng dụng,.... Cài một bộ mới không khó khăn gì và mất thêm đôi chút thì giờ tìm hiểu những điểm khác biệt. Trong vài ba bộ phổ biến nhất, bộ nào cũng có cái hay, cái dở, xêm xêm như nhau.

Khi đã giang hồ hoa lá chán rồi thì sẽ dừng lại ở một nơi mà yên hưởng tuổi già. Lúc đó Linux chỉ còn là công cụ, không còn là đối tượng khám phá nữa. Tuy nhiên, nếu máu giang hồ chưa dứt thì vẫn còn cả thế giới nguồn mở mênh mông. Linux chỉ là một góc và là góc dễ khai phá nhất mà thôi.