Đôi điều tâm tình với người mới tìm hiểu Linux.

Đôi lời tâm tình với người mới tìm hiểu Linux.

( Tản mạn nhân dịp blog sắp đạt tới 250.000 hits và nhận được câu hỏi này:

Cho mình hỏi là làm gì sau khi cài Ubuntu 9.10 để trở thành một “ pờ-rồ” nhỉ? Mình mới cài U và rất muốn dẹp hẳn W,).

Tôi bắt đầu viết blog về phần mềm nguồn mở từ tháng 1/2007, ban đầu đặt tại http://my.opera.com/zxc232. Đến tháng 1/2008 thì chuyển sang http://zxc232.wordpress.com vì những tính năng vượt trội của Wordpress.

Tính đến nay, blog Wordpress đã được hai năm, sắp đạt tới 250.000 hits, page view hàng ngày khoảng 600-700. Đối với một blog chuyên về phần mềm nguồn mở (PMNM) như thế là cũng được.

Tôi đã theo dõi trong những khoảng thời gian khác nhau đều thấy kết quả: trên 70% những bạn đọc blog này vẫn còn đang dùng Windows!

Điều này khá bất ngờ. Trước đó tôi vẫn yên trí rằng những người đọc blog này đều đã dùng Linux. Có thể là:

• 
  

  Bạn đọc blog từ máy cơ quan, tối về hoặc ngày nghỉ mới “cầy cuốc” Linux trên máy ở nhà. Điều này là chung cho các fan của PMNM: đối với đa số, PMNM là một hobby ngoài những giờ kiếm sống. Ngay cả người chủ trì bản Linux Mint khá nổi tiếng cũng làm việc đó ngoài giờ, gần đây mới quyết định bỏ việc để chuyên tâm vào Mint.

  
  


• 
  

  Bạn cũng quan tâm, nhưng vì lý do nào đó vẫn còn chưa thử dùng Linux.

  
  

Nếu bạn thuộc nhóm người thứ hai và không thuộc loại người đã nhắc đến ở đây, tôi muốn nhại thơ Tố Hữu để khuyên bạn:

“Thử đi nào, can đảm bước chân lên.

Tuy chưa biết, không có gì đáng sợ”

Tôi cũng như bạn, cách đây khoảng 3 năm còn quẩn quanh trong lũy tre làng Windows từ “thời thơ ấu”. Tình cờ một hôm bước chân ra khỏi cổng làng mới biết còn cả một thế giới mới lạ, rất nhiều điều hay, tự do phóng khoáng, có những cảnh đẹp mê hồn và cả những con đường chông gai, khúc khuỷu. Nếu ta còn bé thì hãy về quấn quanh chân mẹ, còn lớn khôn rồi đâu có ngại đường xa!

Trước khi bước chân đi du lịch, bạn hãy nhấn vào đây đọc lướt qua một lượt để biết rằng cái thế giới sắp khám phá rộng lớn, đa dạng như thế nào; khác hẳn với những điều các cụ già trong làng Windows vẫn bĩu môi dè bỉu, khác hẳn những thành kiến mà những người chưa từng bước chân ra khỏi cổng làng bao giờ vẫn nghĩ.

Thay đổi nhận thức là điều rất quan trọng! Chỉ khi nào bạn hiểu rằng ngoài cái đình làng mình, còn nhiều đình làng khác cũng hoàng tráng và đẹp không kém, bạn mới có đủ hào hứng, quyết tâm lên đường. (tham khảo thêm ở đây).

Tôi biết hai người điển hình. Một người chỉ cần dùng máy tính làm văn phòng (soạn thảo, duyệt web, gửi thư, nghe nhạc, xem phim,..), tiếng Anh không biết, cũng chỉ một tuần chăm chỉ là tự làm được . Một người khác có IQ cao thì hiện đã quản trị được cả mạng Linux (mất khoảng 1 năm)! Tức là Linux không khó tùy theo nhu cầu và chỉ số IQ của mình .

Nếu bạn chỉ coi phần mềm như một công cụ làm việc, vẫn còn say đắm với Windows, thì tối thiểu cũng nên trích ra 5GB, cài thêm một bộ Linux dự phòng dùng chung My Documents với Windows. Khi nào Windows chết bất thình lình vì virus hoặc một lô thứ bệnh khác, chỉ cần khởi động lại để tiếp tục làm việc với các dữ liệu cũ đã lưu trong My Document.

Có thể tự cài hoặc nhờ người khác cài bộ Linux Mint là bộ dựa trên Ubuntu phổ biến nhất hiện nay, tương đối đầy đủ (phải cài thêm ít), nhanh, chạy tốt trên cả máy cấu hình yếu.

Tôi thường dùng “chiêu” này để dụ những người quen dùng Linux. Tuy nhiên có vài loại người đã nhắc đến trong bài này thì đừng mất công dụ họ làm gì.

Còn nếu bạn đã là “pờ rồ” về Windows, nghĩa là IQ vào loại tương đối khá, thì để “pờ rồ” về Linux không có gì khó khăn, thậm chí còn dễ hơn là khác vì mọi điều trong PMNM đều công khai và có đầy tài liệu trên Internet.

Để cho nhanh, trước tiên hãy search các tài liệu hướng dẫn tiếng Việt (ví dụ ở đây hoặc góc trên bên phải blog này) về đọc qua một lượt.

Sau đó là thử dùng, cái gì vấp thì đi hỏi cho nhanh. Diễn đàn Ubuntu Việt có nhiều người rất khá, hoặc bạn post câu hỏi lên đây, tôi sẽ cố gắng trả lời những gì có thể. Sau cùng là hỏi cụ Gúc.

Muốn học bài bản hơn thì ví dụ vào Linux Courses, có các chương trình học online cho từng cấp (và còn một số site khác nữa). Wikipedia cũng là nơi có nhiều bài viết về Linux rất hay.

Cao cấp, chuyên nghiệp hơn (và cũng để kiếm cơm nữa) thì nên đi sâu vào các loại phần mềm nguồn mở dành cho máy chủ, nếu bạn có đủ khả năng. Với sự phát triển của Internet và điện toán đám mây hiện nay, tôi nghĩ đó mới là tương lai cho phần mềm nguồn mở.

Có mấy điều cần nhớ là:

• 
  

  Đang đi xe số, chuyển sang xe ga, khi đạp phanh không thấy có cần phanh, đừng vội la lên “Xe ga không phanh được!”. Phanh của nó nằm ở chỗ khác. Khăng khăng đòi phanh xe ga cũng phải nằm ở dưới chân như vẫn quen dùng là một điều ngu xuẩn.

  
  


• 
  

  Xe ga đẹp hơn, cốp rộng nhưng nặng khó dắt, uống xăng như nước, phanh không khéo là đổ xe và ngược lại với xe số. Cái gì cũng có cái hay cái dở, khi đã dùng là phải chấp nhận.

  
  


• 
  

  Linux là tự do. Không thích phần mềm nghe nhạc có sẵn, có thể tìm cài và thử hàng chục phần mềm khác. Không thích bản Linux này có thể thử khoảng 400 bản Linux khác. Và cao thủ nhất thì có thể tự viết các tính năng, phần mềm mà mình thích, tự sửa đổi hoặc thậm chí xây dựng mới từ đầu một bản Linux theo ý muốn (có hướng dẫn tại đây).

  
  


• 
  

  Chỉ trong vài năm vừa qua, Linux lớn rất nhanh (nhớ lại cái thời cài Ubuntu 6.10 mà thấy kinh hoàng). Vì vậy những gì bây giờ Linux chưa có, chưa làm được hoặc làm rất phức tạp thì không phải mãi mãi sẽ như thế. Chỉ vài tháng sau, có thể đã khác rồi.

  
  

Phong trào phần mềm nguồn mở ra đời từ tinh thần yêu tự do, phóng khoáng, không muốn bị trói buộc vào những gì có sẵn. Với tôi, nó còn là lòng tự trọng. Tôi cũng như bạn đều “lớn lên” bằng cách móc ví của Bill Gate một cách vô ý thức. Nhưng nay thì tôi muốn hoàn lương.

Ngoài cái hay, cái đẹp, cái tự do phóng khoáng, cái đạo đức đã nói, đã 3 năm nay Linux hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu công việc khiêm tốn của tôi. Tôi không rủ rê bạn đi vào con đường cụt hay chỗ chết đâu!

Bạn còn chờ gì nữa?