Một lỗi dịch thuật của VietnamNet gây chấn động.

Tôi phải viết bài này vì cho đến hôm nay khi điểm tin về Linux-open source vẫn còn những tin thế này:

" Linux in Vietnam

..... While you can probably guess even with no Spanish knowledge, it says by June 30 2009, 100% of the servers in the government will run Linux and by the end of the year, 70% of the agencies should use OpenOffice, ...

Here in Nicaragua, the government is quickly moving to Linux which is cool but we are less than six million. Viet Nam is a bit more significant. Linus said it first: World Domination."

Nguồn: http://www.linuxjournal.com/content/linux-viet-nam

Đầu đuôi câu chuyện là như sau:

Như đã nói trong một post trước (Đòn quyết định của Chính phủ về PMNM), ngày 30/12/2008 bộ Thông tin và Truyền thông ban hành chỉ thị "Về đẩy mạnh sử dụng phần mềm mã nguồn mở trong hoạt động của cơ quan, tổ chức nhà nước" trong đó có ba đoạn nguyên văn là:

"Chậm nhất đến ngày 30/6/2009, đảm bảo 100% máy trạm của đơn vị chuyên trách về CNTT và Sở TT&TT được cài đặt.....

....Chậm nhất đến ngày 31/12/2009, đảm bảo 70% máy trạm trong các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ, ngành, tỉnh, thành phố được cài đặt....

.....đảm bảo đến ngày 31/12/2010 hầu hết cán bộ, nhân viên trong các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ, ngành, tỉnh, thành phố sử dụng các phần mềm nêu trên trong công việc."

"Phần mềm nêu trên" ở phần đầu chỉ thị là "...các phần mềm: văn phòng OpenOffice, thư điện tử trên máy trạm Mozilla ThunderBird, trình duyệt web Mozilla FireFox và bộ gõ tiếng Việt Unikey".

Trong bản tin tiếng Anh ngày 6/1/2009 của VietnamNet (http://english.vietnamnet.vn/tech/2009/01/822425/) ba đoạn trên được dịch là:

"...Accordingly, by June 30, 2009, 100% of servers of IT divisions of government agencies must be installed with open source software..

....The instruction also said that by December 31, 2009, 70% of servers of ministries' agencies and local state agencies...

....By December 31, 2010, all staff at these agencies must be able to use open source software in their jobs."

Còn đoạn đầu về phần mềm thì dịch như thế này: "Open source software products are OpenOffice, email software for servers of Mozilla ThunderBird, Mozilla FireFox web browser and the Vietnamese typing software Unikey."

Tin này lập tức gây xôn xao trong cộng đồng nguồn mở thế giới. Nhiều báo và tạp chí chuyên ngành trích nguyên văn đoạn dịch trên. (Ví dụ, bạn có thể gúc tên bài báo trên (nhớ để trong ngoặc kép) "Vietnam to widely use open source software" sẽ ra 65.000 kết quả!.) Cũng đáng xôn xao thật vì hiểu theo đúng bản dịch "70% máy chủ của các cơ quan chính phủ cài phần mềm nguồn mở" và "đến 31/12/2010 toàn bộ công chức phải sử dụng phần mềm nguồn mở trong công việc"  thì Việt nam tiến nhanh nhất thế giới!

Một số báo nghi ngờ thông tin nói trên nên viết về nó thế này:

Did Vietnam take open source too far? (http://blogs.zdnet.com/open-source/?p=3268)

Vietnam: 100 percent open source by 2010? (http://news.cnet.com/8301-13505_3-10136660-16.html)


Tôi nhớ là hồi đó hình như có site Yahoo News và PCWorld là dịch đúng, có lẽ họ dịch từ nguyên bản tiếng Việt chứ không trích lại, từ "máy trạm" được dịch đúng là "workstation". Tôi có nhấn vào Send your feedback bên dưới bài báo của VietnamNet để thông báo cho ban biên tập biết lỗi trên. Mấy hôm sau thì thấy các từ "server" được sửa thành "client", vẫn sai (và đoạn sai email software for servers vẫn nguyên, chú thích ảnh sai vẫn chưa sửa!). Tôi nhấn tiếp Send your feedback, lần này thì cái link đấy lại dẫn đến gửi mail cho evnn@vasc.com.vn, mà hòm thư đấy lại đầy không nhận thư mới nữa!

Cuối năm 2007, trên báo điện tử VnMedia (cũng thuộc tập đoàn Bưu chính Viễn thông) có bài viết "Linux đang dần chiếm lĩnh thị trường PC" (http://www.vnmedia.vn/newsdetail.asp?NewsId=111165&CatId=35) trong đó câu cuối là: " Ứng dụng được sử dụng nhiều nhất trên Linux là Adobe Photoshop và Dreamweaver. Đứng ở vị trí tiếp theo là AutoCAD."

Những ai hiểu biết về PMNM đều phải mỉm cười trước câu này. Đây cũng là lỗi dịch sai, lần này từ Anh sang Việt. Nguyên văn câu đó tổng kết kết quả một cuộc điều tra ý kiến của Linux Foundation "The applications users would most like to get their hands on are Adobe's Photoshop and Dreamweaver - second place is held by AutoCAD."(http://www.channelregister.co.uk/2007/11/23/linux_desktop_survey/)

Câu kể trên tương ứng với câu hỏi điều tra là:"Which Windows applications would you like to see ported to a Linux environment to enable Linux desktop/client deployments?" (http://www.surveymonkey.com/sr.aspx?sm=WE9PoU_2bO_2b9Incc1aPjQTMvqIHQ7sZ6Y5sA1yP920aDE_3d)

Dịch chính xác phải là: " Những ứng dụng mà người dùng mong có nhất (nhưng hiện không có trên Linux - nd) là Photoshop và Dreamweaver của hãng Adobe, sau đó là AutoCAD".

Tôi nhớ là cũng có góp ý cho báo, lần đầu viết vội không rõ ý nhưng lần sau thì hòm thư cũng đầy! (User quota exceeded: SMTP <tintuc@vdc.com.vn>).

Trong hai lỗi trên, lỗi đầu do người dịch không hiểu rõ khái niệm "máy trạm", lỗi sau do không hiểu tình hình open source.

Dịch kỹ thuật đương nhiên là phải thạo nghề. Nhưng trong những trường hợp trên, người dịch chỉ thạo Windows mà lấn sang sân open source thì quả thật hơi liều lĩnh.

Ban biên tập các báo nên biết điều này và cũng nên thường xuyên xóa bớt thư trong hòm thư của mình.